Miễn trách nhiệm hình sự là một nội dung quan trọng mà bất kỳ ai cũng cần hiểu rõ để bảo vệ quyền lợi của mình. Vậy miễn trách nhiệm hình sự là gì? Những trường hợp nào được miễn trách nhiệm hình sự theo quy định mới nhất? Cùng An ninh Đời sống tìm hiểu rõ từng khía cạnh trong bài viết này để không bị động trước các tình huống pháp lý. Đừng quên để lại bình luận, chia sẻ bài viết và theo dõi website An ninh Đời sống để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích!

Miễn trách nhiệm hình sự là gì?

Miễn trách nhiệm hình sự là chế định pháp lý cho phép một người đã thực hiện hành vi phạm tội không bị xử lý hình sự trong những trường hợp luật định. Theo Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, miễn trách nhiệm hình sự có vai trò quan trọng trong việc nhân đạo hóa chính sách hình sự, khuyến khích người phạm tội sửa chữa lỗi lầm và tái hòa nhập cộng đồng.

Cụ thể, Điều 29 Bộ luật Hình sự quy định rằng miễn trách nhiệm hình sự được áp dụng khi trong quá trình điều tra, truy tố hoặc xét xử, có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội. Việc áp dụng miễn trách nhiệm hình sự thể hiện sự linh hoạt và nhân văn của pháp luật Việt Nam.

Các điều kiện miễn trách nhiệm hình sự mới nhất

Thay đổi chính sách, pháp luật

Một trong những trường hợp điển hình được miễn trách nhiệm hình sự là khi chính sách hình sự thay đổi, hành vi trước đây bị coi là tội phạm nhưng nay không còn nguy hiểm cho xã hội nữa. Người thực hiện hành vi đó sẽ được miễn trách nhiệm hình sự ngay cả khi quá trình tố tụng chưa kết thúc.

Xem thêm: Lỗi Tước Giấy Phép Lái Xe Mới Nhất 2025: Những Vi Phạm Cần Tránh

Số điện thoại lừa đảo: Cách nhận biết và tránh sập bẫy

Đại xá

Khi nhà nước có quyết định đại xá, những người phạm tội thuộc diện được đại xá sẽ được miễn trách nhiệm hình sự. Đại xá là hành vi nhân đạo, thể hiện sự khoan hồng đối với người phạm tội nhân những dịp đặc biệt của đất nước.

Tình hình thay đổi

Nếu sau khi phạm tội, tình hình xã hội thay đổi khiến hành vi phạm tội không còn nguy hiểm nữa, người phạm tội cũng được xem xét miễn trách nhiệm hình sự. Ví dụ, tội phạm về kinh tế trong hoàn cảnh kinh tế thay đổi có thể được miễn.

Bệnh hiểm nghèo

Trường hợp người phạm tội mắc bệnh hiểm nghèo làm mất khả năng gây nguy hiểm cho xã hội, miễn trách nhiệm hình sự được áp dụng để đảm bảo tính nhân đạo trong chính sách hình sự.

Tự thú, hợp tác, khắc phục hậu quả

Nếu trước khi bị phát giác, người phạm tội đã tự thú, khai báo đầy đủ, hợp tác với cơ quan điều tra, tích cực khắc phục hậu quả và có đóng góp đặc biệt cho xã hội, thì cũng sẽ được xét miễn trách nhiệm hình sự.

Hòa giải, đề nghị miễn trách nhiệm

Người phạm tội vô ý hoặc phạm tội ít nghiêm trọng mà nạn nhân tự nguyện hòa giải, đề nghị không xử lý hình sự cũng sẽ được xem xét miễn trách nhiệm hình sự.

Mời các bạn cùng xem video tại Kênh youtube An ninh và Đời sống:

Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự và các trường hợp không áp dụng

Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự

Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là thời hạn mà sau khi kết thúc, người phạm tội sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo Điều 27 Bộ luật Hình sự 2015:

• 5 năm đối với tội phạm ít nghiêm trọng.
• 10 năm đối với tội phạm nghiêm trọng.
• 15 năm đối với tội phạm rất nghiêm trọng.
• 20 năm đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

Thời hiệu này được tính từ ngày hành vi phạm tội xảy ra. Nếu trong thời gian này người phạm tội tiếp tục phạm tội mới có khung hình phạt trên 1 năm tù, thì thời hiệu sẽ tính lại từ ngày thực hiện tội mới. Nếu trốn tránh pháp luật và bị truy nã, thời hiệu chỉ bắt đầu tính lại khi bị bắt hoặc ra đầu thú.

Miễn trách nhiệm hình sự cũng liên quan chặt chẽ đến vấn đề thời hiệu này trong nhiều trường hợp.

Các tội không áp dụng thời hiệu truy cứu

Một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo Điều 28 Bộ luật Hình sự 2015, bao gồm:

• Các tội xâm phạm an ninh quốc gia như: phản bội Tổ quốc, hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, gián điệp, bạo loạn, khủng bố chống chính quyền nhân dân,…
• Các tội phá hoại hòa bình, chống loài người, tội phạm chiến tranh như: gây chiến tranh xâm lược, phạm tội diệt chủng, sử dụng lính đánh thuê,…

Ngoài ra, tội tham ô tài sản và nhận hối lộ trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng theo khoản 3 và khoản 4 Điều 353, Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015 cũng không áp dụng thời hiệu truy cứu. Đây là quy định thể hiện rõ lập trường kiên quyết của nhà nước trong đấu tranh chống tham nhũng.

Ý nghĩa của việc miễn trách nhiệm hình sự

Việc hiểu rõ miễn trách nhiệm hình sự và các điều kiện áp dụng không chỉ giúp mỗi người tự bảo vệ mình, mà còn tạo cơ hội cho người phạm tội sửa chữa sai lầm, tái hòa nhập xã hội. Đây là một biểu hiện rõ ràng của tính nhân đạo trong chính sách hình sự Việt Nam, đồng thời là cơ sở để xây dựng một xã hội công bằng, văn minh.

An ninh Đời sống luôn đồng hành cùng bạn trong hành trình tìm hiểu pháp luật. Đừng quên để lại bình luận nếu bạn có thắc mắc, chia sẻ bài viết để nhiều người cùng biết và theo dõi website An ninh Đời sống để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích về miễn trách nhiệm hình sự và các nội dung pháp luật liên quan!